Má Tui Làm Dâu

Má tui người Biên Hòa, là dân Nam kỳ chính hiệu. Má vừa nhai trầu bỏm bẻm vừa kể về cuộc đời má. Phải thấy cái miệng nhỏ xíu của má nói chuyện mới thương. Đôi môi đỏ thắm (hổng lẽ tại màu cổ trầu) đều đặn chép lên chép xuống, nước cổ trầu rỉ rỉ bên mép. Tui cứ tưởng nó tràn ra ngoài, trong bụng cứ chờ chờ, hồi hộp. Mà thiệt giỏi nghe, má tui tém nó gọn bân. Không hề rớt ra miếng nào.

Má cúi xuống gầm ván lôi cái ổng nhổ ra, Nhổ một cái phẹt rồi rút cái khăn rằn vắt vai chùi mép miệng. Má cười cười kể chuyện ngày xưa.

- Hồi còn con gái má sợ làm dâu lắm. Má có con nhỏ bạn thân lấy chồng ngoài Trung. Chu mẹt ơi! Nó nói cực giàn trời mây con à. Má chồng nó khó lắm. Hàm răng khít rịt. Nó nói cái hàm răng ”Cắn cơm không bể, cắn tiền bể hai”

- Là sao hả má?

- Thì ra.. thì là… khó dữ lắm. Tiền đong, gạo lường một hột hổng lọt chớ sao.

- Mà sao cắn tiền hổng bể hả má?

- Cái con này ngu. Là hà tiện, là keo kiệt, rít chịt đó biết hông?

Lại thêm một chữ lạ tui càng hổng hiểu. Nhưng tóm lại là khó lắm. Biết vậy là được rồi.

- Rồi sao nữa má.

Nó làm dâu khó quá, chịu không thấu nên bồng con trốn dzô Nam luôn chớ sao.

- Rồi bên chồng dì có tìm hông má.

– Ban đầu nó dìa, gia đình nó đâu có nhận. Lấy chồng là phải theo chồng. Lễ nghĩa là vậy. Nó khóc quá trời. Kể lể thảm thiết luôn nên má nó mới chứa. Sau chồng nó tìm tới, bắt con và bỏ nó luôn.

- Tội nghiệp quá má he.

- Ừa! Nó khuyên má là đừng có lấy chồng người nẫu. Khổ lắm.

- Rồi má có nghe lời dì ấy không?

Má tui thở dài, lại cúi xuống lấy ổng nhổ. Thêm một cái phẹt đỏ lòm vào đó. Má tém miệng – mà kỳ nghen, sao má má tui ăn trầu coi ngon quá vậy ta. Ngon hơn là ăn cá thịt hay món gì khác- Má nhìn xa xăm rồi nói tiếp.

Hồi đó má thấy ba mày từ Bình Định dzô Nam, tứ cố vô thân má mới ưng ổng. Ai dè! Má phải làm dâu cho tới tuổi này.

Má bước xuống ghế đi ra ngoài vườn. Nắng chiều soi cái bóng má tui xiêu xiêu. Nhìn dáng nhỏ nhắn, gầy gò của má. Tui thương má tui đứt ruột. 

Má tui thứ Sáu nên bà con, xóm giềng đều gọi má tui là Dì Sáu hay Bác Sáu. Chỉ trừ bên nội tui là gọi là Chị Hai vì ba tui thứ hai. Má lấy ba tui hồi nào tui hổng biết. Đương nhiên rồi, nếu tui biết là có chiện to vì tui tới thứ Chín, là đứa con gái độc nhất trong gia đình. Ba tui dân xứ Nẫu, (Bình Định) theo người dì trôi giạt vào miền Nam năm mới chừng 15 tuổi.  

Ba bỏ xứ ra đi vì quê quá nghèo. Mẹ già, em dại chạy không ra miếng ăn nên ông tìm cách vào Nam lập nghiệp. Ông thề trong lòng “chỉ trở về quê khi thật giàu.” Cũng câu thề này mà ba tui biền biệt xa quê một đi không trở lại.

Ông về xứ một lần duy nhất năm ông trên 80 và đó là lần cuối cùng để vĩnh biệt nơi chôn nhau cắt rún.

Tui không thể kể chuyện tình yêu lâm ly của hai đấng sinh thành vì tui không biết gì để nói. Hai ông bà giữ bí mật kín như bưng. Tui chưa bao giờ trong suốt cuộc đời thấy ba má tui nắm tay nhau âu yếm, hay hôn nhau một cái thắm thiết coi nó như thế nào. Mỗi khi đi đâu thì ba tui đi trước rồi má tui lẹt đẹt đi sau.

Ôi cái thời xưa sao mà tình chồng vợ xa cách ngàn trùng. Mịt mùng sông nước mà cũng sản xuất ra cả chục đứa con.

Tui chỉ nhớ năm đó má tui bỏ hai chị em tui ở nhà để ra Bình Định rước nội tui về chữa bệnh. 

Má nói:

- Hai đứa con giỏi, má cưng. Con Chín coi chừng em cho má. Má đi ra quê rước bà nội dzô. Út Mười giỏi, mai mốt bà nội dzô sẽ xước mía cho con ăn.

Thế là má đi cả mấy tuần. Hai chị em tui cứ chiều là ra gốc dừa ngồi chờ má. Em tui nhớ má quá không nói chuyện mà cũng không dám khóc. Nó làm thinh tới độ chỉ ra dấu và lôi tay tui chỉ chỉ. Ý nó nói sao má lâu quá không về.

Một hôm, xe Lam đậu trước cửa nhà. Má tui bước xuống, đỡ theo một bà già mặc toàn đồ đen. Một cái khăn chéo đen che nửa bên mắt trông rất dễ sợ. Em tui lao ra hét lên một tiếng “Má” như dùng hết sức lực tâm can của mình. Thì ra em tui không phải câm mà bị stress.

Bà nội tui vào nhà. Tui đứng ở góc cửa nhìn bà lom lom. Em tui quấn quít má một hồi rồi khoanh tay thưa bà nội mới tới. Bà nội tui ngồi xuống ghế, lột cái khăn ngoắc hai chị em tui:

- Lại đây ví nậu đi con.

Hai chị em tui mở to cặp mắt hoảng hốt. Hai chân ríu lại. Muốn khóc mà sợ ba tui. Nội tui da đen thui, hai hàm răng cũng đen thui. Một cục đỏ lòm bự bằng cái chén nước mắm tòng teng che khuất mắt bên phải của bà.

Hai chị em lí nhí trả lời rồi thụt lùi chạy tuốt ra sau nhà.

Bà nội tui bị mụt lẹo ở mắt và do trị không đúng cách nên mụt nó phát to tướng. Má tui rước bà vào Nam để đem bà đi bệnh viện ở Sài Gòn để cắt đi.

Nghe đâu bà nội tui là con cái nhà quan. Ông cố tui nhiều vợ như hầu hết mấy ông quan thời xưa. bà nội tui là dòng chính, các bà cô, ông chú dòng thứ rất đông. Bà nội lấy chồng rồi chồng chết nên lâm vào cảnh nghèo túng. Ba tui là con trai trưởng nên nhiệm vụ nặng nề, ông phải tha phương cầu thực gửi tiền về lo cho mẹ, cho em. Bà nội tui nhuộm răng từ thời con gái. Hai hàm răng đen khít rịt và đều rưng rức. Bà vốn ghiền trầu. Miếng này hết là tiếp theo miếng khác. Lại thêm xỉa thuốc theo thói quen. Bà chỉ lấy một chút thuốc rê  bỏ vào mép trên dưới môi. Dường như để cho mùi thuốc rê tan lẫn vào trầu tạo thêm vị đậm đà. 

Kể từ khi má tui rước bà nội tui về là bà bắt đầu những ngày làm dâu vất vả.

Đầu tiên là phải tập nghe những từ ngữ lạ miền Trung để hiểu bà nội tui muốn nói cái gì. Mấy anh em tui cũng vậy, có những tiếng rất lạ, ngữ âm nặng chình chịch khó nghe. Ban đầu anh em tui lén nhái rồi cười với nhau. Sau bị ba tui phát hiện. Kêu vô trừng mắt và phạt một bữa từ đó không đứa nào dám hó hé. Lâu dần nghe rồi quen. Đôi khi phải dùng những từ Nẫu cho bà nội tui dễ hiểu.

Tui nhớ có một lần bà nói tui đi lấy cái đòn. Tui chạy ra sau nhà xách cái đòn gánh đem vào. Bà la lên:

- Úy chu choa quơi! Reng mà mi đi lấy cái ni. Coái đòn lòa cái ni nì.

Thì ra là cái ghế đẩu má tôi dùng để ngồi xắt chuối hay làm việc dưới bếp.

Thằng em út tui rất thích ăn mía. Mỗi lần ăn má tôi phải róc ra rồi cắt từng khoanh nhỏ cho em. Để dụ em tui ở nhà, má nói sẽ rước bà nội vào xước mía cho em ăn. Chừng nội vô Nam, bà kêu em tui vô ăn mía. Bà đưa miếng mía bà vừa xước cho em. Em tui nhìn miếng mía, nhìn bà nội rồi thụt cà lui chạy mất. Bởi vì miếng mía dính bã trầu đỏ lòm, nội cười lòi hàm răng đen thui biểu ai không sợ.

Bà nội tui sau khi đi nhà thương lớn mỗ cái mụt cóc ở mắt về thì con mắt đó bị giựt teo lại trông càng thấy sợ hơn. Mắt bà nhìn yếu dần rồi không còn thấy rõ. Thế là ba tui phải dùng một sợi dây nối dài từ phòng nội lên phòng khách, ra phòng tắm và nhà vệ sinh. Nội tui cứ thế mà lần đi.

Má tui phục vụ mẹ chồng từng bữa ăn chính, ăn phụ, ăn trầu, xỉa thuốc. Ngoài ra phải thường xuyên nấu cơm khách khi họ hàng cô bác từ ngoài xứ vào, gia đình chú tui vô thăm. Má làm dâu trưởng nên mọi việc má phải đảm đang để vừa lòng gia tộc bên chồng.

Nhà tôi là nhà vườn, trồng sầu riêng ngon có tiếng. Mỗi mùa thương lái hay đến để thu mua. Thế mà nội tui lại kỵ mùi sầu riêng. Nội chê thúi. Cho nên mỗi khi sầu riêng rụng, ba tui phải đem vào giấu kín ở trong phòng đóng cửa lại không để mùi bay ra. Nội nói: 

- “Cái trái chi mô thúi dữ he, en nó ra reng mòa bầy choa khen ngon?“. Ông dượng tui cắt nghĩa

- ”Chị cứ cầm một miếng mít, chui vô cầu tiêu ngồi en là thành en sầu riêng”

Má Lớn

Khi ba tui lấy bà vợ thứ ba thì em út tui đã 5 hay 6 tuổi. Dì ba tui còn con gái đã bỏ nhà theo ba tui làm bé, mặc kệ ba dì đánh cho mấy trận rồi đuổi khỏi nhà. Khi dì có con đầu lòng, dì không biết làm sao nuôi và chăm con. Ba tui thuở giờ việc con cái, việc nhà là của đàn bà, không khi nào đụng tay. Má tui thì không bao giờ bước tới tổ ấm oan nghiệt của dì và ba. Thế nhưng mỗi lần con ấm đầu đau bệnh khóc cả đêm thì dì chỉ biết ngồi khóc. Thế là ba tui biểu: ”Bồng vô cho má lớn nó lo” Dì mừng rơn, bồng con về nhà giao cho má tui chăm sóc. Má tui ôm con của chồng không thể từ chối. Lòng nhân ái lấn át cái ghen, má thức đêm thức hôm thuốc men săn sóc tận tình. Khi hết bệnh dì cám ơn rồi bồng con về nhà. Mấy đứa sau thì dì có kinh nghiệm nuôi con hơn một chút, nhưng hễ bệnh là giao về cho má lớn. Chúng gọi má ruột bằng “Chị Hai” gọi má tui là “Má” Mỗi khi giận mẹ ruột, chúng ôm đồ về má lớn đòi ở luôn. Mà phải ba tui ít con cho cam, dì ba tui đẻ cho ông sòn sòn 5 đứa. Đến khi chúng đi học, dì bắt phải gọi lại là má chứ không chấp nhận hai chữ “Chị Hai” 

Thằng em tui, con bà thứ hai cũng vậy, nó đeo má tui lắm, cứ đòi ba cho nó về ở chung với tụi tui, mặc dù nhà dì Hai tui cưng nó như vàng, bởi dì chỉ có nó là con trai duy nhất.

Không hiểu sao, mấy dì ghẻ tui đều chết sớm trước má tui. Trách nhiệm má tui phải lo bảo bọc, chăm sóc, dựng vợ gả chồng cho con mình luôn cả con chồng. Hai dì ghẻ tui chết khi con cái chưa đứa nào nên gia thất. Ba má tui là người chủ hôn lo cho tất cả các con. Sui gia chỉ biết má tui chứ còn các dì tui đều khuất núi.

Những ngày má tui bị bệnh, mấy chị em tui thay phiên nhau lo cho má, tội nghiệp mấy đứa con dì hai, dì ba cứ sợ má lớn chết. Nó thật lòng thương má tui bằng tất cả tấm lòng.

Ngày má tui mất, không phải mười mấy anh em tui mất mẹ, chịu cảnh mồ côi, mà ba tui cũng bị hụt hẫng, xuống tinh thần rất nhiều. Có lẽ ông đã thấy trái tim và cả cuộc đời má tui hy sinh cho ông nhiều biết mấy.

…….

Hôm nay là ngày Mother’s Day. Các bạn tôi gửi cho nhau những bài viết về Mẹ. Tôi vào file và gặp bài viết này. 

Thật ra mẹ của tôi không có gì đặc biệt, nói cho đúng ra bà chỉ là một người đàn bà Nam Bộ bình thường. Một bà mẹ nhà quê đúng nghĩa. Tôi đã được má tôi sinh ra cũng tầm thường, ít học, nghèo và nhỏ nhoi như vậy.

Má đối với tôi là tất cả hỉ nộ ái ố tôi mang theo cuộc đời mình.

Tôi vui vì tôi được là con của má. Một người phụ nữ có trái tim thật nhân từ

Tôi giận má vì má quá hiền và sống đạm bạc dù gia đình khá giả thế nào, má tôi cũng đơn sơ như vậy. Má đã nhịn nhục, cam phận và giáo dục tôi phụ nữ phải là như thế. Phải noi gương má, giống như má.

Tôi yêu má tôi nhất trên đời. Trong trái tim tôi, trong cuộc đời tôi má tôi là tất cả.

Tôi ghét má ư? Tôi không biết, tôi chỉ thấy mình không thể nín nhịn mỗi khi giữa đêm tỉnh giấc thấy má khóc một mình. Má ôm lấy tôi và cấm không cho tôi nói với nội hay ba là má khóc. Tại sao má không la to lên, má không thể nổi giận. Má không lên tiếng ghen với ba, với các dì ghẻ. Má chỉ làm thinh và má sống như vậy đến cuối đời. Tôi thương má, nhưng tôi ghét những giọt nước mắt của má. Những giọt nước mắt âm thầm len chảy vào trái tim yếu đuối của một cô bé con mới lớn.

Ngày lễ Mẹ năm nay tôi đã bước qua tuổi 73. Má tôi ở tuổi này đã là một bà già lụ khụ, răng rụng, người gầy nhom vẫn cơm dâng nước rót cho chồng. Con thì đông mà mẹ già chiếc bóng. Mỗi đứa con đi tìm hạnh phúc riêng của mình. Khi mẹ bệnh mới thay nhau về chăm sóc. Má tôi không hề có một ngày Lễ Mẹ, má không hề được tặng một đóa hoa từ tay chồng hay con. Má hình như cũng quên mất mình sinh ngày nào, mình đám cưới ngày nào. Trong đầu má ghi nhớ là ngày giỗ ông bà nội chồng và nhà mình, ngày giỗ cha chồng, cha mẹ mình. Nếu hỏi tuổi các con, bà sẽ lần ngón tay tính nhẩm: Tý, Sửu, Dần, Mão… À Nó năm nay… tuổi. Tội nghiệp má tôi.